DHB - FOTOĞRAFTA DEVRİMCİLİĞİN ADI RODCHENKO

Ekim devrimi yalnızca Rusyada değil tüm insanlık tarihinde yeni bir pencere açtı. Yeryüzünün lanetlileri anılan işçiler ve emekçiler artık eskisi gibi yönetilmeyi reddediyor, kendi iktidarını kuruyordu. Nitekim hermen her alanda olduğu gibi devrim, sanatta, edebiyatta yeni ufuklar açtı ve insanlığa yeni ve yenilmez eserler armağan etti. 1917 Ekim Devrimi'nin dalgası ve sosyalizmin inşası ile kapitalist dünyadaki gelişmeler, Sovyet fotoğrafçılığını da yeni bir içeriğe büründürüyordu. Diğer ülkelerdeki fotoğrafçılık, plastik baskıların ve diğer tekniklerin büyüleyici heyecanını yaşarken, Sovyet fotoğrafçıları, ressamlığın bir benzerini yapmayı reddederek, kendilerine özgü bir kimlik ve devrimci dalganın içinde yeni bir dili oluşturuyordu. Devrimin en temel propaganda araçlarından biri oluyordu fotoğraf, çünkü başka bir araç, geniş kitleleri, bu kadar anlaşılır, açık, inandırıcı bir şekilde ülkede olanlar hakkında bilgilendiremezdi.
Anılar aynamızdır, dönüp baktığımız. Acıya dokunmak sevinci geri çağırmak; gereklidir bu. Zaman zaman biz gideriz ona ya da o çağırır bizi. Sizler arasında duran sevinç ve acılarla dolu geçmişe, yolculuğa, eskimiş fotoğraflardan sızan solgun bir ışık aydınlatır yolumuzu. Fotoğraf acıdır. Sevincimizi buruk bir gülümsemeyle anımsarız. Eskidir artık. Orada yoktur. Orası da. Fotoğraf acıdır. Acılarımızın aynası gibi dururlar. Ölümlerin, vahşetin tanığı fotoğraflar her yüzleştiğimizde yeniden üretirler kendilerini. Derinleşir, kanatır yüzleştiğimiz tarih.
Gerçek, en iyi görüntü, en iyi görüntü en iyi propagandacıdır. Biliyorzuki iyi bir görüntü binlerce sözcüğün anlattığından çok daha fazlasını anlatır. Sözün hükmü yetmeyince fotoğraflar konuşur. Bu bakımdan devrimin propogandası bakımında fotoğrafçılık özle bir önem taşır. Devrimin fotoğrafçısı olarak tarihde yerini alan Sosyalsit Sovyetler Birliğinin önemli fotoğrafçılarından birisiydi Rodchenko
23 Kasım 1891'de Petersburg Tiyatrosu sahnesinin bulunduğu binada, bir çamaşırcı kadınla, tiyatronun sahne donanımı işlerinde çalışan bir adamın oğlu olarak dünyaya geldi Rodchenko. 1905'te, 14 yaşındayken Kazan'a göçtüler. Rodchenko, burada çırak olarak girdiği bir fotoğrafçının yanında,hayatının sonraki gelişimini etkileyecek ilk bilgileri edindi. Beş yıl sonra, Kazan Sanat Okulu'na girdi. Tasarım ve dekorasyon öğrendi, resim bilgisini ve yeteneğini geliştirdi. 1921'de son resmini yaptıktan sora, tümüyle fotoğrafa bağlandı.

"1923-1924 yıllarında fotomontaj, beni fotoğrafa yöneltti. Fotomontaj, ilk fotoğraftan soyutlamaya geri dönüşü gösterir. Fotoğraflar nesnesizdir, asıl olan kompozisyondur" diyen Rodchenko, ilerleyen çalışmalarında bu anlayışı eleştirmeye başladı. Devrimin ihtiyaçlarını da gözeterek, "fotoğrafın salt sanat amacıyla yapılamayacağı; hayatın belgesel ve duyarlı bir yansımasını gerçekleştirmek için kullanılması gerektiği" düşüncesine ulaştı.

Fotomontaj tekniğini geliştiren Rodchenko'nun fotoğrafları, özellikle afişlerde ve bildirilerde en ok kullanılan fotoğraflar oldu. Güncel sosyo-politik yayınların Rodchenko tekniğiyle resimlenmesi, devrim yönetiminin tercihleri arasında önde geliyordu.

Rodchenko, 1924-1934 arasıda, aktif fotoğrafçı olarak sürekli üretti. Pek çok fotoğrafçıya örnek oldu, ilkeleri rehber kabul edildi. Rodchenko'nun fotoğrafları, bir dönemin anlatıcıları olmaktan çok, bizzat o dönemin yaratıcılarından biri olarak rol oynadı. Eserleriyle, "resimlerden türetilmiş buluşların sahibi" olarak tanımlanması ise, aktif olarak katıldığı devrim sürecinin onun etkilerini yorumlarken göz önünde tutulması gereken bir özelliktir. Yalnızca fotoğrafta değil, resim, grafik, heykel ve mimarlık alanlarında da sürekli yaratan sosyalist bir sanatçıydı.

Batılı sanat eleştirmenleri, "Rodchenko'nun eserleri olmadan dönemi tümüyle anlamak olanaksızdır" demektedirler.

Rodchenko'nun çalışmalarında, pespektifin, "yüksek ve alçak açı" ilkesine uygun olarak değerlendirildiği görülür. Bu teknik, "Rodchenko'nun perspektif kurallarına göre kısaltma tekniği" adıyla anılır. Fotoğrafta en etkili görüntülerin belgeye dayanan çalışmalarla oluştuğunu savundu. Her mekanda gösterişten kaçınarak sade fotoğraflar çekmeye özen gösterdi.

Rodchenko'nun fotoğrafları, alt üst olan bir dünyanın arayışlarla dolu ortamında doğdu. Sosyalist inşa ile birlikte fiziki mekanlar da, biçimler de değişiyordu.

Modern kent yaşamı, yüzyılın başlarında sanatçıların algılarını da değiştirmişti. Rodchenko'da yeni kent yaşamını görsel bir öğe olarak değerlendirdi ve devrimin etkilerini anlatmak için kullandı. Yüksek binalar, geniş caddeler, parklar ve bir bütün olarak imar faaliyeti Rodchenko için, sosyalizmin başarılarının tanıklarıydı. "Left Front of Art" (Sol Sanat Cephesi) dergisinin tüm kapakları Rodchenko tarafından hazırlandı. Bunlardan birinde yer alan, annesinin portresi, iyi bir fotoğraf olmaktan öte bir simge olarak kabul edildi.

Rodchenko, mekanı bir kompozisyon öğesi olarak değerlendirmeyi ve bunu yalın bir dille yapmayı ilke olarak benimsedi. Fotoğrafları bizim dönüp hayata yeniden bakmamızı ve ona dokunmamızı sağlamaktadır. Kadrajını farklılaştırarak yeni açılarla fotoğraf çekmek 1925'ten sonra onun tarzı haline geldi. Bu tarz, Rodchenko'nun nesneleri perspektif kurallarına göre kısaltılmış bir açıdan görmesini sağladı.

Rodchenko, "Benim, 'bel hizası' dediğim, genellikle insan ölçülerine uygun bir çekim tekniği vardır. Oysa, modern kentlerde, çok katlı binalar, devasa fabrikalar, trenler, otobüsler, uçaklar gibi bize yeni perspektifler kazandırabilecek pek çok nesne mevcuttur. Böylesi zengin bir ortamda aşağıdan yukarıya ya da yukarıdan aşağıya bakmak son derece ilginç sonuçlar verebilir ve kanımca, asıl üzerinde yoğunlaşmamız gereken bu noktadır. Sıradan olan şeyin içinde sıra dışı olanı bulmak, görmek zordur, ama önemli olan da budur."

Rodchenko'nun kompozisyonları, soldan sağa, sağdan sola çapraz, piramit, düşey ya da yatay olarak birbirine geçmiş çemberler, çizgiler içerir. Montaj tekniğiyle, eski-yeni karşılaştırmaları yapmıştır. Pek çok fotoğrafında, +, x, ++, xx gibi kompozisyonlar uygulamıştır. İki temel kompozisyonundan birinde, merkezi bir odak bulunur ve tüm ayrıntılar merkezden çevreye dağılır. " Merkez odaklı kompozisyon", bilgilendirme amacıyla ve önemli olayların anlatılmasında uygulanır. İkincisinde, fotoğrafı izleyenleri kompozisyona dahil eden mekan anlayışı uygulanır.

Rodchenko, gençlik, güzellik, gelecek, yurtseverlik temalarını işleyen fotoğraflar çekti. Sosyalizmin inşasını anlatan ve günümüzde pek çok insanın inanılmaz bir ütopya gibi algıladığı eşitlik ve özgürlük toplumunun yaşanmış olduğunu kanıtlayan eserler yarattı. Hiçbir zaman kendini tekrarlamayan sürekli bir arayış içinde bir devrimciydi.